Een grote politieactie tegen witwaspraktijken in Amsterdam-Zuidoost. Joris van Gennip
ING en ABN Amrobank kregen de laatste jaren megaboetes aan de broek wegens het tekortschieten van de controle op witwaspraktijken. De tijd van die scherpe aanpak lijkt voorbij. Banken mogen gaan werken volgens soepeler richtlijnen.
DYLAN VAN BEKKUM
Banken hoeven hun klanten minder intensief te controleren op witwaspraktijken en gaan zich toespitsen op transacties met grote risico's. De nieuwe aanpak moet banken veel onnodig werk besparen en voorkomen dat 'normale' klanten voortdurend lastige vragen krijgen.
De soepelere regels zijn een omwenteling voor banken, die de afgelopen jaren veel geld en tijd kwijt waren aan controles en bijvoorbeeld verenigingen moesten weigeren door een strenge lezing van de wet door toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB). Klanten van banken die geen verdacht gedrag vertonen, zullen met de nieuwe standaarden van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) minder 'lastige vragen' krijgen over hun transacties.
Zo waren banken verplicht klanten bij transacties in landen met een hoog risico (volgens de EU) in de gaten te houden. Volgens de nieuwe richtlijn hoeven vakantiegangers in zulke landen niet langer te rekenen op vragen van de bank na het aanschaffen van een souvenirtje voor thuis. Voor bedrijven geldt eveneens een versoepeling: bijvoorbeeld het importeren van olijfolie uit Marokko zal een bank bij de eerste transactie nog wel controleren, maar daarna niet meer, aldus een NVB-woordvoerder.
Na overleg
De nieuwe richtlijnen van de NVB zijn tot stand gekomen na overleg tussen de NVB, DNB en het ministerie van Financiën, maar zijn niet precies de nieuwe toezichtregels die de DNB gaat toepassen. De toezichthouder presenteert deze na de zomer. Voor het overgrote deel zullen ze in lijn zijn met de nieuwe richtlijn van de NVB. Die toezichtregels zijn uiteindelijk leidend, de NVB-richtlijnen zijn de praktische toepassingen voor banken.
Sinds 2018 moeten banken de risico's op witwassen en financieren van terrorisme bij hun klanten vaststellen en beoordelen. Dat bleek al snel grote gevolgen te hebben: in hetzelfde jaar betaalde ING in een schikking met het OM 775 miljoen euro wegens het tekortschieten van het witwastoezicht. Twee jaar geleden betaalde om dezelfde reden ABN Amro 480 miljoen euro aan het OM. Er loopt nog onderzoek naar ING, ABN Amro en de Rabobank wegens het niet voorkomen van witwassen via rekeningen van deze banken.
Banken hebben inmiddels gezamenlijk tienduizenden mensen in dienst die klanten onderzoeken op witwassen en andere criminele activiteiten. Dat maakt het tot een kostbare (naar verluidt kost het miljarden euro's) en intensieve taak voor de banken, die bovendien klagen dat ze door de vaagheid van de regels van toezichthouder DNB 'voor de zekerheid' veel dubbel en dus onnodig werk doen.
Terughoudend
Ook werden banken terughoudend in het aannemen van klanten als stichtingen en verenigingen, wegens het vele werk dat het screenen van deze klanten kost. ING besloot vorig jaar zelfs helemaal geen stichtingen en verenigingen meer te accepteren als klant, omdat witwasonderzoek te veel tijd zou kosten.
De DNB erkende afgelopen september al in een rapport dat het witwastoezicht gerichter moet, met duidelijkere regels voor banken. Een woordvoerder van de NVB noemt dat rapport een 'belangrijke koerswijziging'. De banken gingen naar aanleiding van het rapport in gesprek met de DNB en het ministerie van Financiën, de nieuwe richtlijnen die de NVB woensdag presenteert komen daaruit voort.
Behalve dat banken bonafide klanten minder zullen lastigvallen, denkt de NVB dat de witwasonderzoekers van de banken zich nu beter kunnen richten op echte witwaspraktijken en andere criminaliteit.
In de nieuwe standaarden hoeven banken bedrijven, stichtingen of verenigingen minder rigoureus door te lichten. Zo hoeven banken alleen de belangrijkste belanghebbenden te controleren. Dit moet ertoe leiden dat het voor banken aantrekkelijker wordt organisaties weer te accepteren als klant.
De NVB werkt, in overleg met de DNB, ook aan andere richtlijnen. Deze hebben onder meer betrekking op het bezit van grote hoeveelheden contant geld, de handel in cryptovaluta en omgang met sectoren als auto- en ijzerhandel, coffeeshops en escortbedrijven. Ook wil de NVB een nieuwe richtlijn voor goede doelen. Vorig jaar trokken goededoelenorganisaties aan de bel: omdat banken hen weigerden, konden zij hun activiteiten niet voortzetten. Wanneer deze richtlijnen gepresenteerd worden, kon de NVB nog niet zeggen.
www.dnb.nl
nos.nl
